تصویرسازی داستانی درکتابهای چـاپ سنگی فارسی
معرفی کتاب
اولریش مارزلف ترجمه ی شهروز مهاجرنشر نظر،۱۳۹۰
آثار پژوهشی اولریش مارزلف در حـوزههای قـصهشناسی،ادبیات عامیانه،چاپهای سـنگی و همچنین دنیای هزار و یک شب در تاریخ ما ماندنی است.ترجمهی حاضر با عنوان تصویرسازی داستانی درکتابهای چـاپ سنگی فارسی به عنوان یکی از مهمترین آثار مارزلف در سال ۲۰۰۱ به زبان انگلیسی مـنتشر شد.وی در طی سالها تـوانسته است بـسیاری از کتابهای چاپ سنگی مصور فارسی را مشخص وتصاویر آنها را بستهبندی کند.وی در این کتاب فقط به بررسی تصاویری مصور با موضوعاتی چون نجوم،پزشکی،سفرنامه و..پرداخته است.از آن جایی که تألیف و گردآوری مطالب این کتاب در دهـهی ۱۹۹۰ آغاز شده،طبیعی است که اکنون اطلاعات بیشتری از برخی آثار حاصل شده باشد.بنابراین به روزرسانی این پژوهشهاضروری است.مارزلف میگوید پژوهش پیش رو،در تقابل با رویکرد هنرتاریخی متعارف،تأکیدی بر نشان دادن مهارت فنی هنرمندان در اجـرای شاهکارهای هـنری چاپ سنگی ندارد.مولف در عوض کوشیده است تااهمیت اجتماعی تصویرسازی در چاپ سنگی را خاطرنشان کند.
از آن جایی که مطالعات پیشین در زمینهی تصویرسازی چاپ سنگی به هیچ عنوان کامل و جامع نیست،بنابراین اساس پژوهش حاضر بر مبنای مـطالعات مـیدانی و بررسی آثار مهم شکل گرفته و نتایج حاصل از آن به شیوهای کم و بیش توصیفی ارائه شده است.از وقتیکه اهمیت تصویرسازی کتابهای چاپ سنگی در دورهی قاجار چنانکه باید مورد توجه محققان قرار گرفته،در گـذشته و در حـال حاضر توجه جدی برای مقایسهی این تصاویر با نسخههای خطی مصور،صورت نگرفته است.برای هموار کردن مسیر پژوهش و تجزیه و تحلیل این موضوع در تحقیقات آینده،صرفا آثاری که مستقیما به موضوع موردبحث مربوط میشوند.در بـخش کـتابشناسی ذکـر نشده است،بلکه آثارمربوط به مـوضوعات مـرتبط و آثـار دربرگیرندهی اطلاعاتی دربارهیپیشینهی هنر تصویرسازی در کتابهای اروپایی و اسلامی نیز در این بخش ذکر شده است.
کتاب در چهار فصل ارائه شده است:
پس از پیشگفتار،دیباچه،منابع گردآوری اطلاعات،فهرست کتابخانههای مورد استفاده در ایـن پژوهـش تحت این عناوین ارائه شده است.
فصل اول
-کتابهای چاپ شده در ایران
-کتابهای چاپ سـنگی در ایران
-تذهیب و تـصویر در نخستین کتابهای چاپ سنگی فارسی
فصل دوم:گونهشناسی کتابهای چاپ سنگی مصور
-ادبیات کلاسیک فارسی
-ادبیات مذهبی
-حماسههای عاشقانه و داستانهای عامیانه
فصل سوم:هنرمندان فعال در فن تصویرسازی کتابهای چاپ سنگی
-میرزا علیقلی خویی
-استاد سـتار تبریزی
-میرزا مـحمود الخوانساری
-میرزا حـسین بن آقا سید میرزا اصفهانی
-میرزا رضا تبریزی بن محمد علی خـان آشتیانی
-میرزا هادی
-میرزا سیف اللّه الخوانساری
و…
هنرمندان دیگر
فصل چهارم:ویژگیها و خصوصیات منحصر به فرد تصویرسازی در کتابهای چاپ سنگی
-ویژگیهای فنی
جایگزین کردن تصاویر،لت آستر بدرقه،برنامه و شیوههای اجرای تصاویر،جنبههای تصویری و شمایل نگارانه،موضوعهای تـکرارشونده،ترسیم عـناصر و نـشانههای فرهنگی،تصاویر بیارتباط به متن،سخن آخر،پینوشتها و تصاویر.
کتاب دارای ۶ پیوست است.
پیوست ۱-داستانهای مربوط به تصاویر
پیوست ۲-فهرست کـتابهای بـررسی شده
پیوست-۳-فهرست کتابها براساس سال انتشار
پیوست ۴-فهرست نام کاتبان
پیوست ۵-فهرست نام ناشران(سفارشدهندگان کتاب)
پیوست ۶-فهرست نام مسئولان چاپ(صاحبان مطبعهها یاچایچی)